Đặc sản quả cọ Phú Thọ

Nhắc đến Phú Thọ, người ta thường nhớ ngay đến đất Tổ linh thiêng, giỗ vua Hùng, bánh chưng bánh giày… Thế nhưng, với những ai từng gắn bó hay ghé thăm vùng trung du này vào độ thu sang, chắc hẳn không thể quên được hương vị bùi béo, chát nhẹ mà đậm đà của quả cọ  -  một đặc sản dân dã, mộc mạc nhưng đầy sức hút của vùng đất tổ cội nguồn.

Quả cọ là gì?

Cọ là một loại cây thân gỗ, thuộc họ Cau, mọc phổ biến ở vùng trung du Bắc Bộ, đặc biệt là các huyện Thanh Sơn, Cẩm Khê, Hạ Hòa, Tân Sơn của tỉnh Phú Thọ. Cây cọ mọc nhiều ở đồi núi thấp, sườn dốc, bền bỉ sống qua nắng gió, là hình ảnh quen thuộc với người dân bản địa từ bao đời nay.

Quả cọ mọc thành chùm, hình bầu dục, có lớp vỏ ngoài đen bóng. Khi chín, cọ có phần thịt mềm, màu vàng nâu, vị bùi, hơi chát, ngầy ngậy dầu nhưng lại khiến người ăn thấy thèm, thấy nhớ. Đây là loại quả không thể ăn sống, nhưng khi chế biến đúng cách thì hương vị trở nên đặc biệt hấp dẫn.

Mùa chín của quả cọ đặc sản Phú Thọ

Mỗi năm chỉ có một mùa cọ, kéo dài từ tháng 9 đến tháng 11 dương lịch. Khi tiết trời bắt đầu se lạnh, những cây cọ cũng rũ lá vàng, để lại những chùm quả tròn trịa căng mọng như dấu hiệu của mùa thu về trên đất tổ.

Người dân Phú Thọ có thói quen thu hái quả cọ vào sáng sớm, khi sương còn đọng lại trên vỏ cọ, đem về ỏm xào, hoặc kho cá, kho thịt… tạo nên những món ăn dân dã mà quyến rũ vô cùng.

Các món ngon từ quả cọ Phú Thọ

Quả cọ tuy đơn sơ nhưng lại chế biến được nhiều món ăn độc đáo, đậm vị quê. Một số món tiêu biểu từ quả cọ Phú Thọ bao gồm:

1. Cọ om (cọ luộc)

Đây là cách chế biến phổ biến nhất. Quả cọ sau khi rửa sạch sẽ được luộc với nước hơi sôi, không để quá già lửa. Khi cọ mềm và tách lớp vỏ, người ăn dùng tay chà nhẹ để lấy phần thịt, vị bùi bùi, chát nhẹ, béo ngậy, ăn một lần là nhớ mãi.

2. Cọ kho cá

Cá kho với cọ là món ăn đặc trưng vào mùa thu. Vị ngọt của cá kết hợp với vị béo, hơi chát của cọ tạo nên một món ăn lạ miệng nhưng đầy “chất quê”. Món này thường ăn với cơm trắng nóng, rất đưa cơm.

3. Cọ kho thịt

Thịt ba chỉ kho với cọ tạo nên món ăn vừa dân dã vừa giàu dinh dưỡng. Lớp mỡ từ cọ quyện với mỡ thịt, khiến món kho béo mà không ngấy, ăn kèm rau luộc rất hợp.

4. Cọ đồ xôi (xôi cọ)

Một số vùng nấu xôi cọ bằng cách trộn thịt cọ om vào nếp, đồ lên thành xôi có màu vàng nâu, thơm bùi, béo.

Giá trị dinh dưỡng và văn hóa từ quả cọ

Không chỉ ngon miệng, quả cọ còn là nguồn thực phẩm giàu chất béo thực vật, chứa nhiều chất chống oxy hóa tự nhiên. Dầu cọ trong quả chín có thể bổ sung năng lượng cho người làm việc nặng nhọc, đặc biệt là người nông dân vùng đồi núi.

Ở Phú Thọ, quả cọ còn là biểu tượng văn hóa ẩm thực địa phương. Mỗi khi mùa cọ về, người xa quê lại tìm cách đặt mua cọ om, cọ kho để được nếm lại hương vị của ký ức tuổi thơ. Đối với người dân vùng trung du, cây cọ, quả cọ là một phần không thể thiếu trong đời sống hằng ngày, đi vào câu hát, câu ca từ thuở nào.

Mua đặc sản quả cọ Phú Thọ ở đâu?

Hiện nay, vào mùa cọ, bạn có thể dễ dàng mua quả cọ chín tại các chợ dân sinh ở Thanh Sơn, Cẩm Khê, Hạ Hòa, thị xã Phú Thọ… Hoặc nếu đi du lịch Phú Thọ vào đúng mùa, bạn có thể ghé các phiên chợ vùng cao để mua cọ tươi hoặc thưởng thức cọ om tại chỗ.
Một số hộ dân và cơ sở chế biến ở Phú Thọ còn đóng gói cọ om sẵn, hút chân không, bảo quản lạnh để gửi đi các tỉnh khác, rất tiện lợi cho người xa quê hay khách du lịch mua làm quà.

Đặc sản quả cọ Phú Thọ tuy dân dã, giản đơn, nhưng lại là thứ quà quê chứa đựng cả hồn cốt vùng trung du Bắc Bộ. Từ hương vị béo bùi khó quên cho đến những kỷ niệm bên bếp lửa mùa đông, quả cọ không chỉ là món ăn mà còn là một phần ký ức, một nếp sống truyền thống đậm đà bản sắc vùng đất Tổ.

Nếu có dịp về Phú Thọ vào mùa thu, đừng quên thưởng thức những món ngon từ quả cọ. Bởi đôi khi, vị ngon chân thật nhất lại đến từ những điều giản dị nhất …như quả cọ nơi sườn đồi quê nhà.