Cách phân biệt lúa bị khô hạn và lúa bị sốc nhiệt

Trong vụ hè thu, thời tiết thường nắng gắt kéo dài, khiến nhiều bà con gặp khó khăn trong việc nhận biết lúa đang gặp tình trạng khô hạn hay sốc nhiệt. Đây là hai hiện tượng hoàn toàn khác nhau nhưng lại có những biểu hiện khá giống nhau ở cây lúa, dễ gây nhầm lẫn trong quá trình chăm sóc. Nếu xử lý sai cách, cây lúa sẽ ngày càng yếu đi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất. Bài viết này Machitech sẽ giúp bà con nông dân phân biệt rõ ràng giữa lúa bị khô hạn và lúa bị sốc nhiệt, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời và đúng kỹ thuật.

Đặc điểm lúa bị khô hạn

Khô hạn là tình trạng ruộng không đủ nước, kéo dài trong nhiều ngày liên tục, khiến đất khô cứng, rễ lúa không hút được nước và chất dinh dưỡng. Dấu hiệu dễ nhận biết nhất là đất mặt ruộng bị nứt toác, lúa héo rũ vào buổi trưa và chiều, lá lúa cuốn lại hình ống. Nếu tiếp tục khô hạn, lúa sẽ cháy lá, ngả vàng, đòng lúa ngắn hoặc trổ không đều.

Lúa bị khô hạn thường xảy ra ở những ruộng cao, hệ thống tưới tiêu kém hoặc khi bà con để ruộng quá khô trong giai đoạn làm đòng, trổ bông. Đặc biệt, cây lúa bị khô hạn sẽ héo dần theo thời gian, héo cả ban ngày lẫn sáng sớm hoặc chiều mát, không có dấu hiệu phục hồi khi trời dịu nhiệt.

Đặc điểm lúa bị sốc nhiệt

Sốc nhiệt là hiện tượng cây lúa bị thay đổi nhiệt độ đột ngột, thường xảy ra trong các đợt nắng gay gắt sau khi trời mưa hoặc khi nhiệt độ tăng vọt bất thường. Lúa bị sốc nhiệt thường xảy ra rất nhanh, có thể chỉ sau một ngày nắng gắt. Dấu hiệu phổ biến là lúa ngả màu vàng nhanh, đòng lúa xoắn lại, hạt lép nhiều. Lá lúa có thể bị cháy xém ở mép, gốc lúa vẫn còn ẩm nhưng phần thân, lá bị khô nhanh chóng.

Khác với khô hạn, ruộng lúa bị sốc nhiệt vẫn còn nước, đất còn ẩm, nhưng cây lại có biểu hiện héo nặng vào buổi trưa rồi hồi lại vào sáng sớm hôm sau. Cây mất nước tạm thời do thoát hơi quá nhanh khi gặp nhiệt độ cao, khiến không kịp hút nước lên thân và lá.

Cách phân biệt giữa khô hạn và sốc nhiệt

Điểm khác biệt rõ nhất là ở độ ẩm đất. Nếu ruộng khô nứt, đất cứng và rễ không có độ ẩm, khả năng cao là cây đang bị khô hạn. Ngược lại, nếu đất vẫn còn ẩm, nước còn trong ruộng nhưng cây vẫn héo vào ban trưa rồi hồi lại vào sáng sớm, đó là dấu hiệu của sốc nhiệt.

Về triệu chứng trên cây, lúa khô hạn thường có biểu hiện héo kéo dài cả ngày, thậm chí héo cả buổi sáng. Còn sốc nhiệt chỉ héo vào trưa nắng, sáng sớm vẫn tươi. Lúa bị sốc nhiệt còn dễ gặp hiện tượng cháy lá đầu ngọn, đòng xoắn, cây không trổ hoặc trổ bị đui, trong khi lúa khô hạn thì đòng ngắn, trổ không đều, lá ngả vàng toàn bộ.

Ngoài ra, nếu bà con thấy ruộng vừa mưa hôm trước, hôm sau nắng gắt là thời điểm dễ xảy ra sốc nhiệt nhất. Còn nếu nhiều ngày không có nước, ruộng cạn khô, cây héo dần theo thời gian, thì đó là khô hạn.

Hướng xử lý đúng theo từng trường hợp

Nếu lúa bị khô hạn, bà con cần cấp nước lại ngay cho ruộng, ưu tiên tưới nhẹ nhiều lần để tránh sốc nước. Có thể kết hợp phân bón lá giàu kali, canxi giúp phục hồi rễ. Tuyệt đối không bón phân đạm lúc này vì cây đang yếu, dễ bị cháy rễ.

Nếu lúa bị sốc nhiệt, không nên cấp nước đột ngột mà giữ mức nước ổn định 3 - 5 cm, che nắng tạm thời cho ruộng nếu có thể. Bà con nên phun phân bón lá có chứa acid amin, humic, hoặc kali - canxi - magie để giúp cây hồi phục nhanh. Tránh làm cỏ, xới đất hay tác động mạnh vào gốc lúa trong vài ngày sau sốc nhiệt.

Việc phân biệt đúng giữa lúa bị khô hạn và sốc nhiệt giúp bà con đưa ra cách xử lý phù hợp, kịp thời và tránh làm lúa tổn thương nặng thêm. Hy vọng bài viết này của Machitech sẽ giúp bà con hiểu rõ hơn và chăm sóc lúa tốt hơn trong điều kiện thời tiết nắng nóng khắc nghiệt của vụ hè thu.